Έχουν περάσει κοντά 70 χρόνια από τότε που ψηφίστηκε ο Ποινικός Κώδικας. Το 1951. Έφερε τη σφραγίδα του κορυφαίου Καθηγητή Νικολάου Χωραφά. Και την εργώδη παρέμβαση άλλων σημαντικών νομομαθών της περιόδου. Το πρώτο σχέδιο αποκαλύφθηκε το 1933. Χρειάστηκαν περίπου είκοσι χρόνια για να επεξεργαστεί και να δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Μεσολάβησαν πόλεμοι και συνταρακτικά ιστορικά γεγονότα.

Το 1950, ένα χρόνο πριν την εισαγωγή του Ποινικού Κώδικα, ψηφίστηκε ένας άλλος νόμος. Ελάχιστες οι διατάξεις του. Κατ' ουσίαν μία. Ο νόμος 1608/1950. O τίτλος του αυστηρός και συμβολικός. Περί αυξήσεως των ποινών διά τους καταχραστάς του Δημοσίου. Η περίοδος ταραχώδης. Πρωθυπουργός ο Σοφοκλής Βενιζέλος. Υπουργός Δικαιοσύνης ο Ηλίας Λαγάκος. Είχε τότε αποκαλυφθεί το σκάνδαλο λαθρεμπορίας χρυσού με βασικό πρωταγωνιστή τον υποπλοίαρχο του λιμενικού Μπακόπουλο.

Η εισηγητική έκθεση του νόμου πρωτοφανής. Τόσο για το περιεχόμενο της, όσο και για το ύφος της. «Η διά νόμου επιβολή της ποινής του θανάτου ... δύναται να θεωρηθή ως αποτελούσα εκδήλωσιν ομοθύμου λαϊκής θελήσεως... δεν νομίζομεν ότι πρέπει να υπάρξη οίκτος διά τους μέλλοντας να καταδικασθούν εις την εσχάτην των ποινών καταχραστάς». Κατά τη συζήτηση στο Κοινοβούλιο ορισμένοι βουλευτές ήσαν περιγραφικοί. Όσοι καταχρώνται το δημόσιο χρήμα είναι «συμμορίτες των πόλεων» και «τροφοδότες του Κομμουνισμού» και «θα πρέπει επί τριήμερον μετά την εκτέλεσιν να μένουν εκτεθειμένοι εις κοινήν θέαν προς παραδειγματισμόν».

Η ποινή του θανάτου καταργήθηκε. Εξέλιπε έτσι ο παραδειγματισμός επί τριήμερο. Ο νόμος, όμως, παρέμεινε. Και παραμένει. Μέχρι σήμερα. Ο μέσος πολίτης αγνοούσε την ύπαρξή του. Η κρίση τον έφερε και πάλι στο προσκήνιο. Τα ισόβια πρωτοδίκως στον Παπαγεωργόπουλο τον επανέφεραν στην επικαιρότητα. Ακολούθησε σειρά υποθέσεων, που παρέλασαν από τα κανάλια και τις εφημερίδες. Και, έτσι, ξαναέγινε γνωστός. Ώσπου, ήρθε και η περίπτωση της καθαρίστριας με το πλαστό πτυχίο. Τότε, η κοινή γνώμη ήλθε αντιμέτωπη με τις οδυνηρές αστοχίες του και τις δικαιοπολιτικά ασύμβατες αξιολογήσεις του. Η νομική επιστήμη από καιρό τεκμηρίωνε την αναγκαιότητα κατάργησής του. Τουλάχιστον η πλειοψηφία.

Έχει τεθεί ήδη σε διαβούλευση το σχέδιο του νέου Ποινικού Κώδικα. Σε αυτό ο Ν. 1608/1950 καταργείται.  Δεν μένει χωρίς πρόβλεψη η τιμώρηση των εγκλημάτων κατά του Δημοσίου. Χωρίς υπερβολές, ανάλογη και αντίστοιχη της βαρύτητας της πράξης. Ο διάλογος ενδεχομένως να οδηγήσει σε βελτιώσεις. Αρκεί να είναι ουσιαστικός.

Ο Ν. 1608/1950 έχει κλείσει από καιρό τον ιστορικό του κύκλο. Δεν έχει πια θέση στην έννομη τάξης μας.

Νέα Κρήτη, Άποψη, Πέμπτη, 21.03.2019