(συνέχεια από προηγούμενο)

Πρακτικά Ερωτήματα και Υποθέσεις Εργασίας-Απαντήσεις της Νομολογίας.

Οι υποθέσεις εργασίας είναι όλες τους πιθανές. Είναι αληθινές και πιθανές. Όλες τους  έχουν αντληθεί από τη νομολογία των δικαστηρίων. Τις παρουσιάζουν.

Πρώτη Υπόθεση Εργασίας

Προσέρχεται στο ΤΕΠ ασθενής που αιμορραγεί επικίνδυνα. Ή σας τον φέρνουν. Πρόσωπα που δεν δείχνουν φερέγγυα. Μπορείτε να υποψιάζεστε τα χειρότερα. Δεν έχει ασφαλιστικό βιβλιάριο μαζί του. Ούτε οι συνοδοί του. Ούτε νομιμοποιητικά έγγραφα. Μπορεί να μη μπορεί να σας δώσει πληροφορίες ακόμη και για την ταυτότητά του. Δεν αποκλείεται, ο Διοικητής του νοσοκομείου να έχει δώσει αυστηρές εντολές περιστολών και όχι σπατάλης, λόγω μνημονίου. Εσείς τι κάνετε; Θα οχυρωθείτε πίσω από τις εντολές της Διοίκησης και την ανάγκη να ανταποκριθούμε όλοι στις επιταγές του μνημονίου;

Η απάντηση: Θα προστρέξετε στη διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 9 του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας (Ν. 3418/2005). Ορίζει: « Ο ιατρός δεν μπορεί να αρνείται την προσφορά των υπηρεσιών του για λόγους άσχετους  προς την επιστημονική του επάρκεια, εκτός εάν συντρέχει ειδικός λόγος που να καθιστά αντικειμενικά αδύνατη την προσφορά των υπηρεσιών του».

Η διάταξη θέτει τον γενικό κανόνα περί υποχρεώσεως του γιατρού προσφοράς των υπηρεσιών του σε κάθε περίπτωση. Θέτει την αρχή σύμφωνα με την οποία η παροχή των ιατρικών υπηρεσιών αποτελεί τον κανόνα , ενώ η μη παροχή αυτών την εξαίρεση.

Σας δίνει περιθώρια άρνησης. Είναι όμως η ενδεχόμενη άρνησή σας σωστή; Σας διασφαλίζει έναντι του νόμου; Μπορούν να θεμελιωθούν ποινικές  και αστικές ευθύνες σας από την ενδεχόμενη άρνησή σας;

Απαντώ ναι, χωρίς δισταγμούς. Ο χρόνος και οι συνθήκες δε μου επιτρέπουν να αναλύσω από πού προκύπτει η θεμελίωση της ιδιαίτερης νομικής υποχρέωσής σας. Πρέπει όμως να έχετε στο νου σας τρείς κρίσιμες διατάξεις απ' τον Ποινικό Κώδικα.

Άρθρο 306 ΠΚ:  «Έκθεση.1. Όποιος εκθέτει άλλον και έτσι τον καθιστά αβοήθητο, καθώς και όποιος με πρόθεση αφήνει αβοήθητο ένα πρόσωπο που το έχει στην προστασία του ή που έχει υποχρέωση να το διατρέφει και να το περιθάλπει ή να το μεταφέρει ή ένα πρόσωπο που ο ίδιος το τραυμάτισε υπαίτια , τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. 2. Αν η πράξη προκάλεσε στον παθόντα α)βαριά βλάβη στην υγεία του, επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι δέκα ετών .β)το θάνατό του, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον έξι ετών».

Άρθρο 307 ΠΚ: «Παράλειψη λύτρωσης από κίνδυνο ζωής. Όποιος με πρόθεση παραλείπει να σώσει άλλον από κίνδυνο ζωής, αν και μπορεί να το πράξει χωρίς κίνδυνο της δικής του ζωής ή υγείας, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους»

Άρθρο 441 ΠΚ: «Άρνηση γιατρών. Γιατροί και μαίες που χωρίς δικαιολογημένο κώλυμα αρνούνται την εκτέλεση των έργων τους ή που αναφορικά με αυτήν γίνονται υπαίτιοι οποιασδήποτε αμέλειας από την οποία μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άλλον, τιμωρούνται με πρόστιμο ή με κράτηση μέχρι τριών μηνών, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα από άλλη διάταξη».

• Τα απαραίτητα ερμηνευτικά σχόλια.
• • Οι δύο πρώτες διατάξεις αφορούν τον οποιονδήποτε πολίτη. Ισχύουν πολύ περισσότερο για το γιατρό. Από ένα πλέγμα διατάξεων ο γιατρός έχει ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να παρέμβει.
  • Να μη σας μπερδεύει η λέξη πρόθεση. Δεν ταυτίζεται με το δόλο, όπως εσείς οι μη νομικοί τον κατανοείτε, ούτε ο δόλος ταυτίζεται με το σκοπό. Δόλος, κατά την έννοια του Ποινικού Δικαίου, είναι ακόμα και όταν ο δράστης γνωρίζει ότι από την πράξη του ενδέχεται να παραχθούν αξιόποινα αποτελέσματα (όπως η στέρηση της ζωής κάποιου ανθρώπου ή η σωματική βλάβη και κάκωσή του). Και αυτά ο δράστης τα αποδέχεται. Δεν κάνει δηλαδή τίποτα για να τα αποτρέψει.
  • Δε σας διασφαλίζει η έννοια του θεράποντα ιατρού. Στο Ποινικό Δίκαιο δεν περιγράφεται η έννοια αυτή. Έχει καταλήξει να θεωρείται θεράπων ιατρός ακόμα και αυτός ο ιατρός που προσήλθε μπροστά στο κρεβάτι του ασθενή από φιλικό ενδιαφέρον.
  • Παράδειγμα από τη γερμανική νομολογία: Ο κατηγορούμενος ιατρός είχε εφημερία τη νύχτα της 4^ης προς 5^η Δεκέμβρη 1953. Γύρω στη 01.30 προσήλθε σε εκείνον ο σύζυγος μίας ασθενούς και τον παρακάλεσε να την επισκεφθεί άμεσα στο σπίτι διότι εκείνη αισθανόταν έντονους πόνους δεξιά στην κοιλιακή χώρα και επιπλέον έκανε εμετούς, είχε διάρροια και υποθερμία 34,1 c. Στις ερωτήσεις του ιατρού ο σύζυγος απάντησε ότι η σύζυγός του στις 01.12 και στις 04.12 εξετάσθηκε από έτερο ιατρό, ο οποίος δεν διαπίστωσε κάτι παθολογικό. Ο εφημερεύων ιατρός αρνήθηκε να επισκεφθεί την ασθενή θεωρώντας ότι έπασχε από έναν απλό κολικό. Συμβούλεψε τον σύζυγο να χορηγήσει στην ασθενή ηρεμιστικά και να της αλλάζει θέση. Του είπε να επανέλθει σε περίπτωση που η κατάσταση της συζύγου του επιδεινωνόταν. Ο σύζυγος ακολούθησε τις συμβουλές του ιατρού. Τελικά, η ασθενής κατέληξε στις 9.15 από εσωτερική αιμορραγία στις σάλπιγγες.
  • Το Δικαστήριο θεμελίωσε την καταδίκη του ιατρού με τις εξής σκέψεις: Ο γιατρός εφημερίας έχει ένα νομικό καθήκον παροχής βοήθειας όχι μόνον για τους ασφαλισμένους ασθενείς, αλλά για τον κάθε πολίτη, που θα βρεθεί σε μία επείγουσα κατάσταση, που απειλεί την υγεία του. Στην κρινόμενη περίπτωση ο εφημερεύων ιατρός μέσω της συζήτησης που είχε με το σύζυγο της ασθενούς κατέστη θεράπων ιατρός της τελευταίας. Και όφειλε να μεταβεί άμεσα σε αυτήν, άσχετα του εάν την παρακολουθούσε άλλος ιατρός ή δεν είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο σύμφωνα με την τυπική διαδικασία. Δεν έπρεπε να αρκεσθεί στη γνωμάτευση του προηγούμενου ιατρού, αλλά όφειλε να μεταβεί ο ίδιος στην ασθενή και να αξιολογήσει την κατάστασή της. Και ακολούθως να υποδείξει την κατάλληλη θεραπεία, που θα απέτρεπε τον κίνδυνο για τη ζωή της.

Δεύτερη Υπόθεση Εργασίας

Βρίσκεστε μπροστά σε τροχαίο στο δρόμο ή αμέσως μετά. Αντιλαμβάνεστε έναν πολυτραυματία, που τον έχουνε σύρει στην άκρη του δρόμου. Βογγάει και πονάει. Δεν έχει αφιχθεί ακόμη το ΕΚΑΒ. Μπορεί λόγω των συνθηκών να μην έρθει και ποτέ. Η ειδικότητά σας ή η εξειδίκευσή σας είναι ενδεχομένως άσχετη με τις ανάγκες και το ρόλο της Επείγουσας Ιατρικής. Μπορείτε να το επικαλεστείτε, να παραμείνετε αδιάφορος/η και ενδεχομένως να αναχωρήσετε;

Να το περιγράψω και διαφορετικά. Είναι συχνό το φαινόμενο. Ταξιδεύετε με αεροπλάνο ή με πλοίο. Μπορεί να πηγαίνετε σε συνέδριο. Το πιθανότερο να ταξιδεύετε για αναψυχή, μόνος/η ή με παρέα. Δεν κρατάτε πάνω σας ούτε ένα δείγμα ιατρικού εργαλείου ή φαρμάκων. Και ξαφνικά, ενώ βρίσκεστε πάνω από τα σύννεφα ή καταμεσής στο μεγάλο πέλαγος ακούτε την ανακοίνωση: «Παρακαλούμε, ένας γιατρός επειγόντως». Πιθανολογείτε ότι πρόκειται για κάποιο καρδιολογικό ή σοβαρό αναπνευστικό  πρόβλημα ή κάποια απρόσεκτη κυρία νιώθει τους πόνους τοκετού. Είστε μικροβιολόγος ή οφθαλμίατρος. Ή δεν έχετε ποτέ βοηθήσει κάποια κυρία να ξεγεννήσει. Το αίσθημα της ευθύνης μπορεί να σας οδηγήσει σε σκέψεις σιωπής. Το δίκαιο και η δεοντολογία παραμένουν έξω απ'τον προβληματισμό σας;

Το άρθρο 9§3 Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας προβλέπει : «Ο ιατρός οφείλει να παρέχει τις υπηρεσίες του για την αντιμετώπιση επειγόντων περιστατικών, ανεξάρτητα από την ειδικότητά του»

Το 2008 ο Άρειος Πάγος είχε να αντιμετωπίσει τις ενδεχόμενες ευθύνες γιατρού στρατιωτικής μονάδας που δεν είχε την ειδικότητα οφθαλμίατρου. Σε αυτόν είχε παραπονεθεί στρατιώτης για κάποια προβλήματα στο αριστερό του μάτι. Ο γιατρός δεν έπραξε τίποτα. Ούτε καν τον παρέπεμψε σε οφθαλμίατρο. Η κατάσταση της υγείας του ασθενούς επιδεινώθηκε. Και σχεδόν έχασε την όρασή του. Ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι η καταδίκη του γιατρού από το δευτεροβάθμιο ποινικό δικαστήριο ήταν δικαιολογημένη. Η καταδίκη του είχε την ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία που επιβάλλει το Σύνταγμα (απόφαση Αρείου Πάγου 1446/2008).