|
ΗΜΕΡΙΔΑ[1]
ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ κατά την ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ: Η Διαχείριση της Κρίσης
Εισήγηση
Το Ιατρικό Ατύχημα και ο Νόμος:
εκδικασμένες υποθέσεις «αναισθητικών ατυχημάτων»
Αντώνης Ν. Βγόντζας
Ι. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις
1. Στις μέρες μας, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή οι ιατροί παραπέμπονται στα ακροατήρια των δικαστηρίων για σφάλματα που πράγματι ή δήθεν τελέστηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Και αυτό έχει τη λογική του εξήγηση [2]. Η πρόοδος της επιστήμης είχε σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση νέων θεραπευτικών μέσων, την εφαρμογή καινοφανών μεθόδων που κάποιες φορές αποδεικνύονται επικίνδυνες (όπως για παράδειγμα οι μεταμοσχεύσεις). Η ολοένα αυξανόμενη χρήση μηχανημάτων προκάλεσε σε ατυχήματα, των οποίων υπεύθυνοι και υπόλογοι είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ιατροί. Από την άλλη, βέβαια, λόγω της προόδου στην ιατρική επιστήμη έχουν αυξηθεί και οι απαιτήσεις μας απέναντι στους ιατρούς. Δεν είναι λίγοι οι πολίτες που καταφεύγουν στη δικαιοσύνη και επικαλούνται γεγονότα, σύμφωνα με τα οποία ιατροί έγιναν υπαίτιοι πρόκλησης βλάβης ενός ή περισσότερων εννόμων αγαθών τους, της σωματικής ακεραιότητας ή της υγείας τους, σε κάποιο στάδιο της διάγνωσης ή της θεραπείας στην οποία υποβλήθηκαν. Στόχος τους η ποινική καταδίκη του υπεύθυνου ιατρού και η επιδίκαση αστικής αποζημίωσης ή χρηματικής ικανοποίησης για ψυχική οδύνη.
2. Η αναισθησιολογία είναι η ειδικότητα που τα τελευταία χρόνια φαίνεται να συγκεντρώνει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον από πλευράς ιατρικής ευθύνης. Η ευθύνη αυτή βαρύνει πλέον τους ειδικούς αναισθησιολόγους, αντίθετα με ό,τι ίσχυε παλαιότερα όπου τα κάποιο συμβάν κατά τη νάρκωση ήταν στην ευθύνη του χειρουργού, αφού ο ίδιος «έδινε νάρκωση» ή χρησιμοποιούσε για τον σκοπό αυτό άτομο του νοσηλευτικού προσωπικού ή ακόμη και επόπτευε τον αναισθησιολόγο στην περίπτωση που υπήρχε [3]. Η τακτική αυτή όμως έχει σήμερα αναμορφωθεί και προσαρμοσθεί στις σύγχρονες αντιλήψεις της ιατρικής, η οποία θέλει τις χειρουργικές πράξεις ως ενέργεια όχι ενός μεμονωμένου ατόμου, αλλά μιας ομάδας μέσα στην οποία ισότιμη θέση έχει και ο αναισθησιολόγος. Συνέπεια της αναγνώρισης αυτής είναι ότι η ευθύνη για κάποιο σφάλμα της αναισθησίας βαρύνει τον ίδιο και όχι το χειρουργό.
3. Στα επόμενα κεφάλαια θα επιχειρηθεί η συνοπτική παρουσίαση των αρμοδιοτήτων των αναισθησιολόγων, η ευθύνη τους στα διάφορα στάδια της ιατροχειρουργικής επέμβασης και τέλος η ανάλυση συγκεκριμένων αποφάσεων με τις οποίες είτε αθωώθηκαν είτε καταδικάσθηκαν ιατροί αναισθησιολόγοι για το θάνατο των ασθενών τους.
II. Ιατρικό ατύχημα [4] και η ποινική ευθύνη των ιατρών
1. Ποινική ευθύνη του ιατρού σημαίνει ευθύνη για πράξεις ή παραλείψεις του που οδήγησαν στην διάπραξη κάποιου ποινικού αδικήματος, δηλαδή την προσβολή ή διατάραξη ή διακινδύνευση ενός αγαθού που το προστατεύει ο νόμος (έννομο αγαθό) και για το οποίο ο νομοθέτης προβλέπει ορισμένη ποινή. Το ιατρικό ατύχημα, πολύ απλά, είναι το σφάλμα, το λάθος, η αστοχία της κρίσης του ιατρού κατά την τέλεση ιατρικών πράξεων. Και, όπως είναι κατανοητό, δεν θεμελιώνεται ποινική, αστική, ηθική ευθύνη του ιατρού, ούτε πολύ περισσότερο ποινική, αστική και ηθική του καταδίκη από κάθε ιατρικό ατύχημα, δηλαδή κάθε αποτυχημένη ιατρική πράξη.
2. Τα ποινικά αδικήματα στα οποία μπορεί να υποπέσει ο ιατρός κατά την άσκηση του λειτουργήματός του κατατάσσονται σε εγκλήματα από πρόθεση και από αμέλεια. Η πρώτη κατηγορία δεν θα μας απασχολήσει, διότι είναι πράγματι μηδαμινός ο αριθμός τέτοιου είδους αδικημάτων, τα οποία τελούνται από ιατρούς. Με τη δεύτερη κατηγορία θα ασχοληθούμε περισσότερο.
3. Η ιατρική αμέλεια χαρακτηρίζεται νομικά (άρθρο 28 Π.Κ.) από [5]:
- Την ύπαρξη υποχρέωσης και δυνατότητας του ιατρούς να περιθάλψει τον ασθενή (καθήκον περίθαλψης).
- Την έλλειψη προσοχής εκ μέρους του ιατρού (πλημμελής ιατρική συμπεριφορά).
- Την τέλεση κάποιου απαράδεκτου αποτελέσματος στα έννομα αγαθά του ασθενή.
- Την αιτιώδη συνάφεια της ιατρικής αστοχίας με το αποτέλεσμα που επήλθε.
4. Στην πράξη, η ποινική ευθύνη των ιατρών περιορίζεται από τα δικαστήρια, και ορθά, εντός στενών ορίων. Οι ιατροί δεν ενοχοποιούνται ποινικώς παρά μόνο σε περιπτώσεις βαρέων σφαλμάτων και στις περιπτώσεις που προσβάλλεται ο ασθενής, εμμέσως όμως θίγεται κυρίως η έννομη τάξη και υφίσταται απειλή κοινωνικού κινδύνου. Ο καθορισμός των περιπτώσεων αυτών εναπόκειται στην κρίση των δικαστών (ανάλυση πιο κάτω υπό το στοιχείο V).
[1] Διοργάνωση: ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου, Σάββατο, 28 Ιανουαρίου 2006
[2] Εμ. Κοκολάκη Η ποινική εκτίμηση των ιατροχειρουργικών επεμβάσεων (Επιμέλεια: Αικ. Ειρηνοπούλου), Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα - Κομοτηνή 1994, σελ. 31.
[3] Αντ. Κουτσελίνη Δεοντολογία και ευθύνη κατά την άσκηση της αναισθησιολογίας, Λίλας Παπαδημητρίου - Παπακώστα Αναισθησιολογία - Ανάνηψη, Τόμος ΙΙΙ, Επιστημονικές Εκδόσεις «Γρ. Παρισιάνος», Αθήνα 1998, σελ. 1301.
[4] Σημαντική είναι η διάκριση που γίνεται στην αγγλοσαξονική βιβλιογραφία ανάμεσα στις έννοιες error, mistake, violation. Ενδεικτικά: A. Merry and A. McCall Smith Errors, Medicine and the Law, Τρίτη Έκδοση, Εκδόσεις Cambridge University Press, Cambridge 2004.
[5] Αντ. Κουτσελίνη - Μ. Μιχαλοδημητράκη ό.π., σελ.25 επ. και Στ. Κότσιανου Η ιατρική ευθύνη, Αστική - Ποινική, Β΄ Έκδοση, Θεσσαλονίκη 1977 σελ. 76 - 77.
|
