1. Ο ψυχίατÏος και οι ειδικÎÏ‚ νευÏοχειÏουÏγικÎÏ‚ παÏεμβάσεις.
- ΙστοÏία της λοβοτομής[1]:
Οι Ïίζες της σÏγχÏονης ψυχοχειÏουÏγικής εντοπίζονται στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Ξεκίνησε από Îνα πείÏαμα του ΓεÏÎ¼Î±Î½Î¿Ï ÎµÏ€Î¹ÏƒÏ„Î®Î¼Î¿Î½Î± Friedeich Golz σε σκÏλους. Αυτό ενÎπνευσε τον Gottlieb Burkhardt, γιατÏÏŒ και επιμελητή σε άσυλο στην Ελβετία να αφαιÏÎσει το 1892 μÎÏος του εγκεφάλου Îξι σχιζοφÏενών ασθενών του που είχαν παÏαισθήσεις και γίνονταν Ï€Î¿Î»Ï ÎµÏ€Î¹Î¸ÎµÏ„Î¹ÎºÎ¿Î¯. ΔÎχτηκε κÏιτική από τις ιατÏικÎÏ‚ αÏχÎÏ‚ της εποχής του και γι' αυτό λίγες Ï„Îτοιες ψυχοχειÏουÏγικÎÏ‚ εκτελÎστηκαν τα επόμενα σαÏάντα χÏόνια. Το 1935, στην ΑμεÏική, Îγινε η Ï€Ïώτη λοβοτομή σε χιμπατζήδες. Ο Antonio Egas Moniz ανÎπτυξε τη χειÏουÏγική μÎθοδο της λευκοτομής, την οποία εφάÏμοσε σε πολλοÏÏ‚ ασθενείς του και σε συνεÏγασία με τους συναδÎλφους του, ανακοίνωσε τα αποτελÎσματα αυτής της μεθόδου στον ευÏÏτεÏο κόσμο. Η μÎθοδος του Moniz αμφισβητήθηκε αλλά λίγα χÏόνια αÏγότεÏα ο νευÏολόγος Walter Freeman, εντυπωσιάστηκε από αυτή και μαζί με τον James Watts, τελειοποίησαν την τεχνική και Ï€Ïαγματοποίησαν πολλÎÏ‚ εγχειÏήσεις στην ΑμεÏική από το 1936 και μετά. Κατά τη δεκαετία του '40 Ï€Ïαγματοποιήθηκαν εγχειÏήσεις λοβοτομής σε μεγάλη κλίμακα, μάλιστα Î¼ÎµÏ„Î±Î¾Ï Ï„Ï‰Î½ ετών 1939 Îως 1951 Ï€Ïαγματοποιήθηκαν στις Η.Î .Α. πεÏισσότεÏες από 18.000 λοβοτομÎÏ‚. Η μÎθοδος αυτή χÏησιμοποιήθηκε ευÏÎως στην Ï€Ïοσπάθεια να ελεγχθεί η ανεπιθÏμητη συμπεÏιφοÏά, αντί να είναι η τελευταία θεÏαπευτική λÏση για πεÏιπτώσεις ασθενών χωÏίς πιθανότητες βελτίωσης. Μάλιστα, αντιδÏαστικοί και πολιτικά απείθαÏχοι πολίτες θεωÏοÏνταν ψυχικά ασθενείς και υποβάλλονταν σε λοβοτομή. Τελικά, στα 1950, άÏχισαν να ακοÏγονται οι Ï€Ïώτες αντίθετες φωνÎÏ‚ και ακόμα και οι υποστηÏικτÎÏ‚ της λοβοτομής δÎχτηκαν ότι μόνο το 1/3 των εγχειÏισμÎνων ασθενών θα καλυτÎÏευε, το 1/3 θα παÏÎμενε το ίδιο και το 1/3 θα χειÏοτÎÏευε. Οι ηθικÎÏ‚ αντιÏÏήσεις άÏχισαν να πολλαπλασιάζονται λόγω της μη αναστÏÎψιμης ζημιάς του εγκεφάλου και των εκθÎσεων για σοβαÏότατες παÏενÎÏγειες της εγχείÏησης στην Ï€Ïοσωπικότητα και τη συναισθηματική ζωή των ασθενών. Οι νευÏοχειÏουÏγοί σε όλο τον κόσμο άÏχισαν να εγκαταλείπουν τη λοβοτομή χάÏη σε πιο ανθÏωπιστικÎÏ‚ μεθόδους θεÏαπείας (νÎα αντικαταθλιπτικά φάÏμακα). Το ενδιαφÎÏον για την Ï€Ïοστασία των ασθενών κατά της λοβοτομής και άλλων παÏόμοιων δÏαστικών θεÏαπειών μεταφÏάστηκαν σε νόμους στην ΑμεÏική, στη δεκαετία του '70 και σε άλλες χώÏες. Η ψυχοχειÏουÏγική κατατάχθηκε ως πειÏαματική θεÏαπεία με πολλÎÏ‚ εγγυήσεις για τα δικαιώματα του ασθενή.
Η αÏχική εγχείÏηση λοβοτομής Ï€Î¿Î»Ï ÏƒÏ€Î¬Î½Î¹Î± εκτελείται πλÎον, αν ποτÎ, παÏ' όλο που σε πολλÎÏ‚ χώÏες γίνεται ακόμα δεκτή ως μοÏφή ÏÎ¹Î¶Î¹ÎºÎ¿Ï ÎµÎ»Îγχου της βίαιης συμπεÏιφοÏάς (Ιαπωνία, ΑυστÏαλία, Σουηδία και Ινδία Î¼ÎµÏ„Î±Î¾Ï Î¬Î»Î»Ï‰Î½). Στη Σοβιετική Ένωση η λοβοτομή κÏίθηκε παÏάνομη της δεκαετία του '40, όχι γιατί δε ήταν χÏήσιμη στην καταπίεση των αντιπάλων του καθεστώτος (χÏησιμοποιοÏσαν άλλες μεθόδους, όπως η αναγκαστική νοσηλεία), αλλά γιατί υπήÏχε Îνα ιδεολογικό κίνημα εναντίον της.
- ΠαÏαδείγματα λοβοτομής βασισμÎνα σε ταινίες
α. Η φωλιά του ΚοÏκου.
H ιστοÏία αφηγείται τη δÏάση ενός αντιδÏÎ±ÏƒÏ„Î¹ÎºÎ¿Ï ÎºÎ±Î¹ φιλελεÏθεÏου ανθÏώπου μÎσα σε Îνα ΨυχιατÏείο, όπου εφαÏμόζονται μÎθοδοι καταπίεσης της Ï€Ïοσωπικότητας των Ï„Ïοφίμων του. Ο ήÏωας βÏίσκεται στο ΨυχιατÏείο λόγω του ÎµÏ€Î¹Î¸ÎµÏ„Î¹ÎºÎ¿Ï Ï„Î¿Ï… χαÏακτήÏα και της ατίθασης συμπεÏιφοÏάς του, η οποία ήταν Ï€Ïοκλητική για τα ήθη της εποχής. Ο ίδιος αντιδÏά συνεχώς στις παÏάλογες εντολÎÏ‚ του Ï€ÏÎ¿ÏƒÏ‰Ï€Î¹ÎºÎ¿Ï ÎºÎ±Î¹ ειδικά μιας αυταÏχικής νοσοκόμας που τον αντιπαθεί αλλά ταυτόχÏονα τον φοβάται. ΣυνεÏγάζεται αÏμονικά με τους άλλους Ï„Ïοφίμους, που τον ακολουθοÏν σε κάθε του Ï€Ïωτοβουλία. Οι Ï€Ïάξεις του βÏίσκουν αντίδÏαση από την πλευÏά των ιατÏών, που συμβολίζουν την εξουσία και την καταπίεση. Μετά από μια σειÏά ενεÏγειών του και μετά από Îνα ηλεκτÏοσόκ στο οποίο ο ήÏωας υποβάλλεται σαν τιμωÏία, το σÏστημα τον συνθλίβει τελικά. Î‘Ï†Î¿Ï Î´ÎµÎ½ είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουν και τις φιλελεÏθεÏες απόψεις του, τον υποβάλλουν σε λοβοτομή. Στο ηÏωικό Ï„Îλος της ταινίας, Îνας από τους Ï„Ïοφίμους, ο Ινδιάνος, ο οποίος νοσηλευόταν λόγω της καταγωγής και των πολιτικών του φÏονημάτων, σκοτώνει τελικά τον ήÏωα για να τον απαλλάξει από την ταπείνωση που θα ακολουθοÏσε και ο ίδιος δÏαπετεÏει.
β. Frances
Η Ï€Ïαγματική ιστοÏία της Î·Î¸Î¿Ï€Î¿Î¹Î¿Ï Î¦Ïανσις ΦάÏμεÏ, η οποία από την εφηβική της ηλικία είχε φιλελεÏθεÏο και ασυμβίβαστο πνεÏμα. Κατά τη φοίτησή της στο Γυμνάσιο είχε γÏάψει μια Îκθεση με τίτλο «Ο θεός πεθαίνει». ΑÏγότεÏα, ταξίδεψε στην τότε Σοβιετική Ένωση όπου ασπάστηκε το κομουνιστικό ιδεώδες και γυÏίζοντας στην ΑμεÏική ακολοÏθησε Îνα Ïιζοσπαστικό Ï„Ïόπο ζωής, αντιδÏώντας στο κινηματογÏαφικό και καλλιτεχνικό κατεστημÎνο της εποχής. Ο αντιδÏαστικός της χαÏακτήÏας Îδωσε στους παÏαγωγοÏÏ‚ την ευκαιÏία να την χαÏακτηÏίσουν «ψυχασθενή» και αυτή να τεθεί με δικαστική απόφαση υπό την επίβλεψη της σκληÏής και αυταÏχική μητÎÏας της. ΠαÏαμÎνει ακόμα μυστήÏιο το αν τελικά υποβλήθηκε σε λοβοτομή (στη σχετική ταινία φαίνεται ότι υποβλήθηκε) αν και οι βιογÏαφίες που Îχουν εκδοθεί για εκείνη υποστηÏίζουν, στην πλειοψηφία τους, αυτή την άποψη.
[1] R. Sabbatini, The History of Psychosurgery, Brain and Mind Magazine, June 1997.
|